Bron: Jan de Heer
De vraag is mij wel eens gesteld waar is dat bos? Helaas zal dat bos al eeuwen geleden verdwenen zijn. Alleen de naam Bosch en dan wel op de oude schrijfwijze is gebleven. Het was wel zo dat aan de binnenzijde van de dijk vele fruitbomen groeide, de grond was daar uitmuntend geschikt voor, en in Dordrecht waren er afnemers zat. Het mag dan nu gelijk wel geschreven worden dat de boeren ook in het Bosch elke dag met hun roeiboten 's morgens vroeg naar Dordrecht roeide om daar hun melk uit te venten. Een zeker in de winter een zwaar beroep. Tussen het ijs en ook over het ijs. Denk maar eens in wat dat betekend heeft.
Allereerst wil ik de voettocht aan de binnenzijde van de dijk uiteenzetten, waarna de buitenzijde aan de beurt komt. Het Kraaihoek verlatende, zien we nu eerst drie flinke huizen, Waar in mijn jongenstijd een kapper in het laatste huis gevestigd was. Iets verder waren twee winkels, een groenteboer en melkboer. Pand bestaat nu nog alleen wordt het gebruikt voor evangelisatie Dan krijgen we een aantal nieuw gebouwde woningen. Veel van de oude woningen zijn daar in het Bosch verdwenen, en vervangen door nieuwbouw. Volgen we de voettocht verder. Dan komen we weer een Waaltje tegen. Hoe en wanner dit ontstaan is weet ik niet, heb wel gelezen dat het een uitstroom gat moet geweest zijn. Dus bedoelt om het water uit de waard te laten stromen bij laag water. Nu komen we op een belangrijk punt, naast het waaltje dus onder aan de dijk. Waar nu de huidige locatie van de Waalburcht is, moet in 1700 een groot huis gestaan hebben. Het Posthuis.
We lezen in de Oprechte Haerlemsche courant van 11 maart 1700 het volgende:
Samuel de Moraaz, notaris in Dordrecht, als gestelde Curator in de boedel van de heer Cornelis van Staveren, zal op den 1 april in de st. Joris Doelen binnen de voornoemde stad, s’ morgens ten 11 ure, verkopen een schone playsante hofstede, genaamd Postbergen. Bestaande in een aanzienlijke woning, bouwschuur en waelhuys, boomgaard, tuinen, lanen en elzen en griend. Wei en zaailanden groot 13 morgen, 300 roeden lands gelegen op Papendrecht over Dordrecht met het vermakelijke en heerlijk uitzicht op den Biesbos en den Merwede.
Hofstede Postbergen was dus gelegen waar nu het bejaarde centrum de ‘Waalburcht “ staat. Mogelijk waren tijdens de bouw hiervan nog resten van deze hofsteden te zien. Te vinden is hier niets meer van maar men mag aannemen dat dit toch wel een flinke hofstede moet geweest zijn. Verder zijn hier nooit gegevens van bekend geworden.
Nu zijn we weer boven aan de dijk, en komen een smal pad tegen dat naar onder aan de dijk loopt. De Badhuisstoep. Heel vreemd Badhuisstoep. We moeten dit eens nader gaan bekijken. Het was 1888 dat men besloot om een nieuw gemeentehuis te bouwen, en wel aan het Bosch naast het waaltje. Dit plan ging door en zo verhuisde de gemeente raad vanuit het Westeind naar het Bosch. Vele jaren heeft de burgerlijke stand daar hun werk gedaan, Maar uiteindelijk werd het te klein en verhuisde men naar een notarispand op de hoek Bosch – Veerdam.
Toch nog even wat geschiedenis. Naast het gebouw was een trap naar het weiland waar nu de Boomgaardstraat gelegen is. Men ziet gelijk dat de naam Boomgaardstraat al direct verband houd met de opmerking dat er veel fruitteelt lang de dijk was. Maar wat opvalt is dat de grond ter plaatse hoger ligt. Op dit goed te betreden weiland werden de feesten in Papendrecht gehouden, en zal het vele malen een vrolijke boel geweest zijn. Maar nu het badhuis. Zo rond 1960 werd het leegstaande gebouw verbouwd als badhuis. Woningen waren toen noch niet voorzien van een douche ruimte en men waste zich in een teil.
Toen kwam het badhuis, zelf herinnerd ik hiervan nog dat men 10 cent betaalde, een nummertje kreeg en moest wachten tot er een ruimte leegkwam. Was men aan de beurt dan deed men de deur dicht. Aan de buitenkant werd er een klok gelijk op tien minuten gezet. En probeerde die tijd maar niet te overschrijden, zonder mot met de badmeester te krijgen. Helaas is ook dit verbouwde gemeentehuis wat toch wel een mooi gebouw was verdwenen in 1978. Alleen de naam van de stoep en de daarachter gelegen straat herinner ons nog hieraan.
Nu we het toch nog even over de Boomgaardstraat en de daarachter gelegen Weteringsingel hebben welke in 1953 gebouwd zijn en op 1 februari 1953 al gelijk in het water stonden. Vanwege de dijkdoorbraak in het Noordhoek te Papendrecht. Blijkt nu 2022 dus 69 jaar later dat beide straten op de nominatie staan om afgebroken te worden.
 |  |
Naast de Badhuisstoep bedrijvigheid; de meubelmaker Hubers heeft vele jaren hier zijn timmerbedrijf gehad. Nu wordt er niet meer getimmerd, maar een schoonheidssalon is hier aan het werk. Wat verder komen we een oude boerderij tegen. Heel oud moet de woonboerderij al zijn. Maar nog steeds beeldbepalend, aan de dijk. Gaan we nog verder dan komen we op[ de splitsing Veerdam - Oude Veer. Schrijver zag dan eerst de dierenwinkel van De Lange.
Helaas verkocht hij aan het eind van het jaar ook vuurwerk. En dat is de winkel noodlottig geworden. Want in 1966 ging de hele voorraad ongecontroleerd de lucht in. Wat het einde van de winkel was. En De Lange een pand in de Veerweg betrok. Daarna de gebakswinkel van Broekema, voor heerlijk gebak. Alleen toen was ook het gebak al duur. Ook deze winkel is verdwenen. Op die plaats bevind zich nu Foto Schievink. Daarnaast een stoep die de toegang gaf naar het achterliggende weiland, Nu heel deftig Brederodelaan genaamd.
 |  |
En zo zijn aan het eind van het Bosch gekomen, en keren we nu weer terug naar het begin maar dan aan de buitenzijde van de dijk. We kijken eens naar de foto en zien dan in de midden de bakkerij van De Korver. Als eerste huis in het Bosch. Aardig is hier ook nog te zien de Dijkstraat. Daarna de directeurs woning van de heer Velthuis. Jaren heeft deze woning scheef weggezakt gestaan. Maar nu weer helemaal recht gevijzeld. Daarna komen nu een aantal nieuwe woningen. Maar schrijver weet nog wel hoe de oude kleine woningen eruit hebben gezien. Verder het woonhuis en de loods van de metselaar Van Der Linden. Mogelijk in de jaren 1930 gebouwd.
Later was hier een tuinontwerp bedrijfje. Ook dat is weer verleden tijd. Het volgende op zien bare huis, de dokters woning. Gebouwd in opdracht van dokter Rolloos, die eerst zijn praktijk in de Kerkbuurt naast de pastorie had. De huisartsen dr. Moolhuiysen dr. Kooiker. en dr. Van Egmond hebben hier hun praktijk gehouden. Nu is het administratie kantoor.
Van de volgende woning valt ook nog wel wat te zeggen. Hoe oud deze woning is weet schrijver niet, maar wel dat fotograaf Hello hier zijn winkel en foto atelier had. Later had de fietsenmaker Vogelezang zijn woning en werkplaats in dit pand. Nu zijn het twee woningen, waar va de voorgevels zo veel mogelijk het oude aanzicht geven. Dan krijgt men het Groene Kruisgebouw. Gebouwd door de plaatselijke afdeling van het Groene Kruis. Boven in de voorgevel is dit Kruis nog te zien. Het was een gebouw waar in begin 1900 voor het eerst gezondheidszorg in het dorp tot stand kwam. Nu is het een gewoon woonhuis.
Daarnaast de slagerij Vink. Opvolger was slager de Jager en daarna slager Valk. Toen hield het slagersbedrijf op en er vestigde een boekhandel. Ook deze verdween en een kapper nam de intrek in het pand. Opgemerkt nog dat tussen deze twee panden de brug naar de buitenwaard lag. Maar daarover later. We wandelen maar verder en zien wat oude huizen. Alleen nu niet meer. Enkele nieuwe panden zijn er nu te vinden en dan de winkel van Jamin, een veel bezochte winkel. Enkel en alleen al om het ijs wat daar te koop was. Gedreven door de familie Sok. Helaas ook weer verdwenen.
Niet te vergeten het postkantoor. Rond 1930 in een oude woning betrokken. Een naargeestig wachtlokaaltje met een loket waar men terecht kon voor alle zaken betreffende de P.T.T ( Post telefoon en telegraaf ) Dan zien we als wandelaar zo rond 1920 een houten gebouw met een paar forse kastanje bomen er voor.
Hier is ook niets meer van terug te vinden en heeft plaats gemaakt voor de schilderswinkel van Twigt later schilder Groen, nu woonhuis, hoewel de werkplaats waarbij veel glas is gebruikt nog wel bestaat. Dan de burgemeesters woning een waarlijk groot pand gebouwd in 1888 Dus de burgemeester woonde schuin tegenover het raadhuis. Later woonde de loodgieter Seton hier in die een loods achter het pand liet bouwen. In het woonhuis was de winkel gevestigd, achter de werkplaats.
Het gebouw was als zovelen huizen langs de dijk niet onderheid, en zakte scheef. De latere bewoner heeft het hele pand op laten vijzelen. Zodat het nu weer keurig recht staat. Na enkele woningen komen we op de plaats waar ooit het brandweerhuisje gestaan heeft. Dit stak een eindje uit op de dijk en is na het gereedkomen van de brandweer kazerne in de Eilandstraat verdwenen.
Daarna drie woningen met een typische voorgevel. Waarna het pand waar vroeger een belastinginner zijn kantoortje had en later de winkel van wed. Kooiman met wol en garen werd. Nu een gewoon woonhuis.
We kijken nog eens hoe de wandelaar het nog in 1960 zag. Schoenwinkel Hubers volgde dam de winkel van Leeuwestein met kopjes en ander aardewerk. Daarna volgde alweer een Leeuwestein met ijzerwaren. Dit pand is nu genaamd het Schouthuis. En inderdaad heeft hier de schout van Papendrecht gewoond. Er zijn in de kelder nog een paar celletjes aanwezig. Electro Stehouwer was de volgende winkel.
Daarna een paar woningen. Dan een loods geheel links op de foto. Ooit werden hier reddingssloepen gebouwd. Daarna bracht de firma van Wijngaarden met een garage bedrijf veel drukte op de dijk. Volgde de woning van de familie de Beer eigenaar van de sloepen werkplaats. Dan de melkboer en de kapper. Zo zijn we bijna weer aan het einde van het Bosch gekomen.
Maar eerst zien we nog een groot wit pand. Het notaris kantoor. Gebouwd in 1866 in opdracht van de heer Van Noorden secretaris van het waterschap De Nederwaard en tevens notaris. In 1932 werd het gemeentehuis. Tot 1991 het gehele gebouw te klein geworden was. Gemeentehuis verhuisde, en het pand weer als notaris kantoor in gebruik genomen.
Zo zijn we het hele Bosch door gewandeld en hebben veel gezien. Alles zal wel niet behandelt zijn maar dat laten dan maar zo. Wat nog wel aan de orde moet komen is het terrein achter het Bosch. En de rivier. Ook daar zit een stukje geschiedenis, wat we gaan proberen te volgen.