Online
Interactief
Cultureel
Erfgoed
Oud-Papendrecht.nl is onderdeel van de stichting Promotie Papendrecht
Middenstand - 1900-1909
De kleine middenstanders. Wat hadden wij er vroeger veel in Papendrecht. Op ieder stukje dijk kwam je er wel 1 tegen. Bakkers, melkboeren, slagers en kruideniers in overvloed. Allemaal van die leuke kleine winkeltjes en bedrijfjes die een eigen verhaal hadden. Het is jammer dat met de komst van de grootwinkelbedrijven, dit stukje nostalgie is verdwenen.
Op deze pagina vindt u een verzameling verhalen voor en door de kleine middenstanders van weleer.
Heeft u nog een leuk verhaal voor ons? Neem dan contact met ons op!
Kleermaker Groenendijk
Kleermaker Groenendijk begon rond 1900 met zijn bedrijfje in het bosch nr 61, waar hij achter woonde, en voor zijn werkgedeelte had, eigenlijk was het meer een woonkamer waar naaimachines in stonden, een spiegel en een pashokje. Groenendijk stond goed aangeschreven in Papendrecht, hij was dan ook een 1ste klas vakman, met name de beter gesitueerden deden graag een beroep op hem, zo had hij ook klanten in Dordrecht, de rijkere boeren uit de Alblasserwaard wisten hem ook wel te vinden, het was gewoon , hoe wilt u het hebben, en in welke kleur wilt u het hebben, dan maak ik het voor u. Voor de gewone man maakte hij veel jekkers, die waren goed te betalen, en zowaar hij maakte er een binnenvoering in die je er 's zomers gewoon uit kon halen, uniek voor die tijd, je kon zo'n jekker gewoon het hele jaar dragen. Tussen neus en lippen repareerde hij ook nog naaimachines, al heeft hij deze nooit zelf verkocht, daar was zijn ruimte niet groot genoeg voor. Groenendijk is tijdens de tweede wereldoorlog gestopt, hij was al aardig op leeftijd, en een opvolger was niet voorhanden.
Drogisterij Punt aan de oude Veer nr. 5
Ook al zo'n bedrijfje wat van vader op zoon ging, het ontstond rond 1900, in 1920 nam Gerrit de winkel van zijn vader over, en ging steeds meer producten verkopen, met name de groene zeep was zeer populair, hij liet dat in vaten binnenkomen en schepte het vervolgens in kleine porties uit.
Goede verdienste natuurlijk want de handel ging 3 keer over de kop, maar als hij hiermee bezig was kon je beter niet in het onderhuis komen, het leek er wel een glijbaan, met ammoniak eigenlijk zo'n zelfde verhaal al deed hij dit buiten op het erf, het hele oude veer stonk er naar.
Eind jaren 30 ging hij zich wat meer specialiseren in de luxere artikelen, zoals eau de cologne, naast het sunlight zeep kwamen er wat andere soorten bij, hij begon met de verkoop van drop, hij schafte een personenweegschaal aan, die overigens in het begin een grote rel is geweest, wat was het geval : Gerrit had een advertentie laten zetten, laat u bij ons wegen, en u krijgt GRATIS een weegkaartje, vervolgens bracht hij de mensen 5 cent in rekening voor het wegen, terwijl iedereen dacht dat het gratis was, nee de mensen hadden de advertentie gewoon niet goed gelezen, alleen het kaartje was gratis.
Rond die tijd is ook zijn bijnaam ontstaan, van Gerrit de gaper, Gerrit had een hele mooie herdershond, maar ja dat beest moest wel eens uitgelaten worden, liep hij over de dijk, dan was het : kijk daar heb je Gerrit en flip (zo heette de hond), de gaper, Gerrit vond het niet erg dat hijzelf zo genoemd werd, dat had hij zelf gedaan door het uithangbord met drogisterij de gaper op te hangen, maar dat zijn hond ook zo genoemd werd, vond hij verschrikkelijk het beest kon er natuurlijk niets aan doen, Gerrit had een hekel aan die bijnaam, die zijn hond kreeg en liet het reclamebord drogisterij de gaper vervangen door een ander bord, probleem opgelost ? nee natuurlijk niet, eens een bijnaam is altijd een bijnaam.
In de jaren 60 kwam zoon leen in het bedrijf, er volgde flinke uitbreidingen, het pand oude veer 7 werd gekocht van metselaar v d linden, en werd bij de winkel getrokken, leen ging de grote bedrijven af met verbandkisten, en schoonmaakmiddelen, hij had er hele grote klanten bij, ook buiten Papendrecht, bij zo'n bedrijf als de kabelfabriek leverde hij gewoon 50 verbandtrommels of 100 bezems in 1 keer.
Met het ouder worden van zijn moeder ging ook de loop een beetje uit de winkel, leen was geen man om achter de toonbank te staan, er was een flinke concurrentie, drogist huibrechts was op het winkelcentrum de meent begonnen, leen heeft na het overlijden van zijn moeder het pand verkocht aan riske, en is zelf, samen met zijn zoon Gert een café in België begonnen.
De grondlegger
De koning sr was rond 1900 al kruidenier in de vissersbuurt, hij had daar een winkeltje, tevens was hij werkzaam als duiker op een schip, en heeft daar door een ongeluk een been verspeeld, zijn zoons huig en piet werkten daarom mee in de winkel, zijn zoon Wim koos een ander beroep en werkte bij scheepswerf te veldhuis, ook hij belandde na een ongeluk op de werf in de kruideniersbranche.
De oudste zoon Wim is na zijn ongeluk begonnen met een transportfiets om boter kaas en eieren te verkopen en had later een winkel in het Bosch. de jongste zoon huig, begon na een tijdje in de vissersbuurt gewerkt te hebben een winkel in het Westeind. Piet de middelste van het stel, bleef trouw aan de vissersbuurt.
Piet (de zoon van Wim), kwam bij zijn vader in de winkel, toen deze mede door zijn ongeluk lichamelijke problemen kreeg. Leen (de zoon van Piet) begon na geruime tijd bij zijn vader te hebben meegelopen, een winkel in de g van dalenstraat, en later een supermarkt in de molenwijk.
Kruidenier Piet de Koning
Piet de koning is 11 jaar, als hij bij zijn moeder in de bezorgwijk komt helpen, hij mocht met de hondenkar koffie en thee gaan bezorgen, dit heeft hij geruime tijd gedaan, geleidelijk aan komt er steeds meer werk bij, en opende piet een winkel in de vissersbuurt, en gaat er wonen met zijn gezin.
Piet had een hele grote bezorgwijk, die liep van de Hogendijk tot aan de matena, een kruidenier kocht vroeger per grootverpakking in, zoals balen met suiker, zout, meel, een vat azijn, van die jutte zakken met peulvruchten, voor een winkel gaat dit allemaal nog wel, je zet gewoon de grootverpakking neer en schept daar uit, met een bezorgwijk wordt dit natuurlijk een ander verhaal.
Net als bij zoveel andere kleine zelfstandigen, moesten de kinderen meewerken, na schooltijd moest er aangepakt worden om voor de bezorgwijk alles klaar te zetten, het zogenaamde voorwerken, dit gebeurde meestal door zoon leen en dochter Maaike.
Piet had op het zand, een hele groot bezorggebied, hij moest er meerdere keren heen om alles bezorgd te krijgen, hij kwam daar dinsdag de boodschappenboekjes ophalen, en bezorgde de boodschappen op donderdag, als de mensen geen geld hadden, en dat gebeurde nog wel eens, de meeste kregen op zaterdag hun loon, dus donderdag bijna einde week gaf wel eens een probleem, piet deed daar niet moeilijk over, als je maar op zaterdagmiddag naar de winkel in de vissersbuurt kwam, om je rekening te betalen.
Piet de koning is gestopt met zijn winkel en bezorgwijken, toen zijn zoon leen de winkel in de gerrit van dalenstraat opende.
Op deze site staat een stukje film (het Zand) van Piet tijdens het bezorgen van boodschappen.
Kruidenier Wim de Koning
Wim de koning heeft op de scheepswerf te veldhuis gewerkt, en een ongeval ( rugletsel ) gehad, hierna is hij begonnen met de verkoop van kruidenierswaren, dit op een transportfiets met een kist voorop met de tekst : Wim de koning, boter kaas en eieren, later opende hij een winkel aan het bosch, hij had een agentschap van weekbladen, was hulp postbezorger, telegrambezorger, en voor de bijverdienste was hij vaste drager bij begrafenissen.
De winkel was geen vetpot, wat was het geval, Wim had een gemengd huwelijk, dat wil zeggen, rooms en hervormd, hij was eigenlijk voor de winkel afhankelijk van de roomse klanten, maar er waren slechts 7 gezinnen in Papendrecht die deze godsdienst hadden, tijdens zijn bezorgwijk heeft hij wel eens te horen gekregen, ik hoef die roomse boter niet, in die tijd speelde het geloof een grote factor in de samenleving.
het agentschap van de weekbladen zoals de libelle en de panorama was een welkome aanvulling op zijn inkomen met zo'n 500 bladen per week, al moest er natuurlijk wel wat voor gedaan worden, ze moesten bezorgd worden, er moest afgerekend worden, wat op zich al een klus was, er waren kwartaalabonnementen, maandabonnementen, en er werd los verkocht.
Ook de verkoop van boter kaas en eieren, op zijn transportfiets, wat hij altijd is blijven doen, tikte flink aan, hulp postbezorger en telegrambezorger bracht het nodige op, en was hij natuurlijk ideaal voor het postbedrijf, hij woonde immers schuin tegenover het postkantoor in het bosch.
hij lag er natuurlijk wel eens uit door zijn vroegere ongeluk op de scheepswerf, zoon piet en zijn zussen, namen de tent dan gewoon over.
Piet zijn zoon was in zijn hart gewoon boer, hij werkte veel bij boer dekker in het bosch, was koetsier bij trouwpartijen en begrafenissen, dus een overname van de winkel was eigenlijk niet aan de orde, piet is na zijn trouwen in 1955 verhuisd naar wassenaar en is daar het boerenbedrijf in gegaan.
piet heeft op 88 jarige leeftijd, een boek geschreven over zijn leven, en dat in de familiekring uitgegeven, wij mochten zijn verhaal wat betreft het papendrechtse deel op onze site plaatsen, u kunt het vinden onder de dorpsverhalen nrs. 33 t/m 42.
Vader wim heeft de winkel in het bosch nog enige tijd voort gezet, en is vervolgens gestopt.
Kruidenier Huig de Koning
huig de koning begon eind jaren 30 zijn kruidenierswinkel in het westeind nr 240, het vroegere pand van bakker de groot.
net zoals zijn broers had hij het vak geleerd bij zijn vader in de vissersbuurt, dus werkte hij ook op deze manier, zijn kruidenierswijk strekte zich uit van einde hogendijk, tot begin westeind bij de veerstoep, de verkoop in de winkel gebeurde grotendeels uit de houten schuur naast het pand.
Huig heeft nooit zo'n drukke winkel gehad, hij kwam uit een christelijk gezin, en bovendien kwam hij van richting oosteind, iets wat in die tijd enorm speelde, zeer zeker op de hogendijk en boesemsingel, hoe dikwijls waren er geen vechtpartijen tussen deze 2 groepen.
huig is met zijn winkeltje begin jaren 60 gestopt
Kruidenier Leen de Koning
Leen begint na zijn schooltijd bij zijn vader in de zaak, en nam daar een groot deel van de bezorgwijken voor zijn rekening, halverwege 1955 zette hij een houten noodwinkel neer op de hoek van de patrijsstraat en de Gerrit van dalenstraat, omdat de bouw van de winkelgalerij waar hij zich definitief wilde vestigen niet opschoot, in 1957 opende hij zijn definitieve winkel, en is er boven gaan wonen, het rijtje winkels in de Gerrit van dalenstraat was als volgt : kapper nederlof - kruidenier de koning - tabakszaak Sonneveld - juwelier schouten - groenteboer Smit en melkboer flip Verheul.
De winkel was in 1ste instantie een bedieningswinkel, in 1963, is leen overgestapt op zelfbediening, eind jaren 60 wordt een stuk magazijn bij de winkel getrokken, en werd er overgestapt naar een andere formule, sperwer werd 4=6, begin jaren 70 verkoopt hij zijn pand aan een keukenzaak. hij opent zelf een 4=6 supermarkt in de stellingmolen, hij heeft dit 2 jaar gedaan, door de moordende concurrentie van met name het winkelcentrum aan de jan van goyenstraat, kwam zijn zaak niet helemaal uit de verf, en is gesloten. Leen werd bedrijfsleider in een grote 4=6 supermarkt in Zwijndrecht.
Het ontstaan van het bedrijf
in 1901 begint Geerit Rietveld een winkel onder de naam 'BAZAR de KLEINE WINST" in de veerstoep in Papendrecht, het is een soort winkel van Sinkel, waar artikelen als kruidenierswaren diervoeder, klompen, bezems, potten en pannen, en tuindersbenodigheden te koop zijn, Geerit werkte ook nog bij de post, maar liet het bezorgen aan zijn zoon Teun over.
Rietveld gaf eind jaren 20 een serie van 5 ansichtkaarten uit in kleur van Papendrecht, op zich al een uniek gebeuren, ansichtkaarten in kleur zag je niet zoveel, het bijzondere aan deze kaarten was, dat de opdruk in rood was, deze kaarten zijn nu een collectors-item en eigenlijk gewoon nergens meer te vinden, op deze site kunt u ze nog terug zien onder : Hogendijk werf v d schuijt - noordhoek melkwinkel - veerstoep de stoep en uiteraard de winkel van rietveld - Kerkbuurt bakkerij.
Teun neemt in 1939 de winkel de kleine bazaar van zijn vader over, en moest gelijk achter de kruidenierswaren aan, die op de bon waren, regelmatig moest hij op de bakfiets hiervoor naar Sliedrecht of Bleskensgraaf en kocht het daar, hij kwam altijd wel met een vrachtje terug voor de verkoop in de winkel.
Het Postorderbedrijf
in de jaren 50 raakt het sparen van zegels en waardepunten in trek, ze werden verstrekt bij tal van kruideniersproducten, een volle spaarkaart leverde gratis producten op, wie herinnert zich niet de van Nelle punten, met kabouter piggelmee, de punten bij de jam van de Betuwe met de boekjes van flipje uit Tiel, Douwe Egberts punten, ze zijn er tot op heden nog.
Teun rietveld zag een gat in de markt, hij zet onder de naam "de economist", een ruilbureau op, zowel mede ondernemers als particulieren krijgen zo de kans zich van overtollige bonnen te ontdoen, of juist ontbrekende zegeltjes aan te schaffen.
Het ruilbedrijf is de voorloper van het postorderbedrijf. die Teun in 1954 begon, via advertenties in met name de christelijke bladen, bied hij artikelen aan, die per post verzonden kunnen worden, zoals : scheermesjes, agenda's, kalenders en speelgoed, er verschijnt een catalogus waarin de mensen kunnen bestellen, het was voor begin jaren 50 een grandioos idee natuurlijk
Tegenwoordig met de moderne hulpmiddelen die we hebben, zie je bijna niet anders meer. Teun levert ook aan veel gemeentes in Nederland, de mokken met snoep die de schooljeugd kreeg op Koninginnedag of Bevrijdingsdag, de hele familie moest aan de slag om die mokken te vullen, die later verzonden werden.
De bezorgservice en rijdende winkel
De winkel
Naast de winkel had Teun de nodige bezorgklanten, hij ging overdag de boekjes bij de mensen ophalen, na werktijd werden de bestellingen klaar gezet, om de volgende dag bezorgd te worden.
Ook gebeurde er wel eens een ongelukje onderweg, als je dagelijks op zo'n zwaar beladen bakfiets zit, kan het natuurlijk niet anders, zo werd hij een keer op 1 april opgebeld door zijn medewerker Piet Korteweg, dat hij in de vissersbuurt van de dijk gereden was, Teun rietveld kwam niet in actie.
Zijn gedachte was, dit moet een 1 aprilgrap zijn, leuk gevonden maar ik trap er niet in, maar na meerdere meldingen, ging er toch een belletje rinkelen bij Teun, hij besloot polshoogte te gaan nemen, ter plekke aangekomen bleek het waar te zijn, daar lag zijn handel en kar onderaan de dijk, het was dus geen 1 april grap, de bakfiets is later met een kraan uit het water gehaald, de boodschappen kon hij weggooien.
Daar de thuisbezorging erg arbeidsintensief was, kwam Teun met een idee, begin jaren 60 kocht Teun een tweedehands Daf bus en richtte die in als zelfbedienings-winkel, hij was zijn tijd hiermee ver vooruit, jaren later verscheen de 1e SRV wagen pas, de bus reed een vaste route en had vaste stopplaatsen, daar aangekomen was het met de bel rinkelen, en de mensen kwamen vanzelf, Rinus van der toren en later zoon Wim rietveld waren de chauffeurs van de zelfbedieningswagen.
In 1956 verhuist Teun met zijn gezin naar de scheidingslaan, zo ontstaat er ruimte, het woonhuis wordt bij de winkel getrokken, in oktober van dat jaar wordt de eerste zelfbedieningswinkel van Papendrecht geopend, de naam de kleine winst, verandert in de spar.
Het wordt een drukbezochte winkel, waarbij het kruideniersgedeelte boven is, en de overige artikelen zoals speelgoed en huishoudelijke artikelen, in de kelderruimte, die men had verbouwd tot winkelruimte.
In 1965 dacht Teun zijn pand verkocht te hebben, om 1 of andere reden ging dit niet door, vervolgens zat hij met een leeg pand, hij is gewoon weer opnieuw begonnen, hierbij de kruidenierswaren achterwege latend, hij richtte zich meer op het speelgoed, boeken en kantoorartikelen, schoolboeken konden ook bij rietveld worden besteld, de winkel kreeg als naam Ripa warenhuis.
In 1987 besluit rietveld te stoppen, hij verkocht de winkel leeg, natuurlijk blijft er altijd het 1 en ander over, bij Mevr. Boerman aan het oude veer werd de kelderruimte gehuurd, en daar vandaan werd geleidelijk aan, ook nog het nodige verkocht.
Winkeltje van de weduwe vd Graaf
we hadden 3 van die kruidenierswinkeltjes op het oosteind, allemaal erg klein. Het oosteind opkomend vanaf het centrum, kwam je als eerste tegen, het winkeltje van de weduwe van de graaf, bijgenaamd "gata ".
Zij zat natuurlijk op de beste lokatie, vlak voor de scholen buitendijks, met regelmatig klandizie van moeders die hun kinderen naar school brachten, en natuurlijk ook veel snoepverkoop aan de jeugd zelf.
Winkeltje van Stuij vd Herik
verder rijdend richting Sliedrecht, kwam je ook buitendijks, tussen de scholen en slager vink, het winkeltje van stuij v.d. herik tegen, je kon dit eigenlijk niet missen gezien het aantal reclameborden dat er buiten aan de muur hing, het was de grootste, qua oppervlakte en omzet van de 3, ze verkochten daar van alles.
Ook deze winkel stond buitendijks, met de gantel vlak achter het huis, was dat natuurlijk niet zo prettig, bij een beetje hoog water moest de voorraad in de bergingen, naar een hoger gedeelte van het huis worden gebracht.
Winkeltje van Leentje vd Have
Het derde winkeltje stond binnendijks tussen bakker Goudriaan en de matena, dit was wel de kleinste van de 3, en was van Leentje van der have, die haar verkoop eigenlijk had in het schuurtje naast haar huis, heel erg klein allemaal, maar ze verkocht. Met de sloop van het buitendijkse gedeelte van het Oosteind, en de daarop volgende ontvolking zijn de 2 buitendijkse winkeltjes verdwenen, het winkeltje van Lenie v d have is wat het altijd geweest was, gewoon woonhuis geworden.
